Filosoferen met kinderen over kunst

In het van Abbemuseum, waar volop gewerkt werd aan de inrichting van de tentoonstelling De Pelgrim, De Tourist, De Flaneur (en De Werker) vond gisteren ook de studiedag 'Filosoferen met kunst' plaats. Zestien deelnemers lieten zich op deze dag inspireren door de pas verschenen DVD Filosoferen met Kinderen over Kunst. Daarna gingen ze op jacht naar thema’s. In kleine groepjes kozen ze een kunstwerk uit, bekeken het van alle kanten en lieten hun gedachten en associaties vrij stromen. Zoals we dat ook graag van kinderen zien!

Wat te denken van een enorme cirkel van takken, die een vloeiend patroon volgen? Het kunstwerk lijkt trouwens maar net te passen in de ruimte. Is die ruimte te groot, te klein, of 'precies pas'? En welk verhaal vertellen twee houten beelden van Zadkine? En wat te denken van een VW-kever, die hier als een schommel onderste-boven-binnenste-buiten hangt? (zie foto: van Abbemuseum)

Dan weer terug naar de studieruimte in de bibliotheek. Want hoe ga je over alles wat er naar boven is gekomen in gesprek? Een opdracht in stappen leert welke vragen zich er toe lenen om een filosofisch gesprek over het kunstwerk te openen. Vanuit die eigen gedachten! Enthousiast gaan ze aan de slag: de ICC’ers, museumdocenten, consulenten van Kunstzinnige instellingen en de zelfstandig werkende kunstenaars.

Dan met de verzameling bedachte startvragen opnieuw naar de kunstwerken, om het effect te proeven. In de nabespreking gaf ieder antwoord op de vraag: wat neem je mee van deze dag? 'Ruimte - hoe leuk en belangrijk verwondering is – dat het formuleren van een goede vraag nauw luistert - dat de introductie van de vraag net zo belangrijk is als de vraag zelf – loslaten van je denksporen – dat het onderwijs behoefte heeft aan mensen die met passie kinderen laten nadenken - zo kun je dus beginnen, en hoe ga je dan verder?'

Gelukkig, er komen nog meer mogelijkheden om dat te ontdekken en te leren. Want Kunstbalie biedt van harte de mogelijkheid om verdiepingsdagen te volgen! Voor meer informatie over de studiedagen en over de DVD: www. kunstbalie.nl.

Meer over De Pelgrim, De Tourist, De Flaneur (en De Werker)

Eigen wijsheid

Deze en komende week bezoeken kinderen van diverse Rotterdamse basisscholen een bijzondere schoolvoorstelling: STOND HELD STERK? Tien educatieve workshops ga ik er doen; de eerste vier zijn al geweest.

Op een plots warme middag gingen de kinderen na de theatrale tocht met elkaar in gesprek over de kwestie of een beeld vragen kan stellen. ‘Nee’, zegt een jongen, ‘want een kunstwerk kan niet praten’. Maar het hoeft ook niet te praten, oppert een meisje. ‘Je kan ook aan andere dingen zien wat het wil zeggen. Als het een hand omhoog houdt bijvoorbeeld.’

‘Ja’, beaamt een ander uit de groep, ‘het kan vragen stellen als je een gezicht ziet, waar angst of boosheid op een gezicht staat. Zoals bij die beelden toch, die verbaasde zwembadgezichten [1].’

Kunstwerken kunnen het niet zelf, meent een ander, maar wel via jouw fantasie. Al is dat misschien ook niet bij iedereen, alleen voor wie er naar kijkt. De groep komt nu op dreef. ‘Een gezicht is niet eens nodig om iets te laten zien. Dat met die jas, met die lijm – deze leerling heeft het over het beeld van Loer - die laat heel goed zien dat het gaat om iemand is die bang is, en daar zit zelfs helemaal niemand in!’ En hoe zit dat eigenlijk met de acteurs in een theater?

'Ja, als die iets niet zeggen, dan wil je het juist graag weten!' Als alle ideeën verzameld zijn en besproken, kijken we samen nog even terug op wat er is gezegd. ‘Jullie hebben samen nagedacht en gesproken over dat beeld. Is dat beeld nu nog hetzelfde als daarvoor, of niet?’ Op deze vraag komen voor mij prachtige verrassende antwoorden:

‘Nee , het is zeker niet hetzelfde, er zijn veel meer gedachten over het beeld bijgekomen, nog bij de gedachten die er al over waren’

‘Het beeld zelf is niet anders, maar wel de gedachten erover, die zijn anders.’

‘Het beeld is niet hetzelfde. Omdat je er langer dan een paar seconden naar kijkt, of alleen maar naar hoe het beeld heet. Omdat je er niet zomaar voorbij bent gelopen.’

‘Het beeld is zeker anders: het is blijer, kijkt blijer omdat wij er nu meer over weten!’

Wat is het bijzonder om te zien en te horen hoe de kinderen hier samen over nadenken, en iets aan de voorstelling en de beelden toevoegen: hun eigen wijsheid! Beseffen ze dat het weten dat hier genoemd wordt, helemaal uit henzelf is voortgekomen? Ik vraag het hen. Daardoor lijkt het pas tot hen door te dringen. Trots lopen ze naar beneden, waar het leven van alledag hen weer omarmt. Maar toch net even anders dan daarvoor.

Stond Held Sterk? is een uniek project waar leerlingen kennismaken met theater en beeldende kunst. Tijdens een theatrale ontdekkingstocht worden ze mee op reis genomen langs een beeldententoonstelling. Twee acteurs stellen vragen over de beelden en hun betekenis. 'Dit is een wereld is een wereld waar alles anders is dan je denkt.' De teksten uit het script zijn ontstaan door uitspraken van leerlingen over de beelden. Samen met dichtregels van Hagar Peeters en Toon Tellegen maken ze deel uit van de theatrale ontdekkingstocht.

In februari zijn er iedere zondagmiddag vrije voorstellingen. Meer weten? kijk dan op de website van het OT. Voor een beeldregistratie: http://vimeo.com/19746912

---

[1] Cliffhanger, Roos & Chris Art, foto: J. van Wijk