Over Nut en Noodzaak van Filosoferen voor Vorming

Uitwisseling in groepen
onder leiding van Rob Bartels 

Vorming als centraal thema gisteren tijdens de Eerste studiedag Filosoferen aan de IJssel. Vorm je je zelf, of word je gevormd? Welke dilemma's ben je als gespreksleider wel eens tegen gekomen, en hoe ga je daarmee om? Ben je op zo'n moment bezig met vorming? 
Een bijzondere locatie met prachtig zicht op de IJssel en de brug, goed gezelschap en een fijn programma met veel afwisseling: het bespreken van stellingen, een lezing met co-referaat, onderzoek in groepen en plenaire uitwisseling. En alsof dat allemaal nog niet genoeg was ook nog de uitreiking van de Berrie Heesenprijs, voor een nieuw kansrijk sprankelend idee om Filosoferen met Kinderen gestalte te geven. 
Naast de zeer betrokken kern van 'oude rotten' waren er veel nieuwe enthousiaste deelnemers. In een zeer ontspannen sfeer was er alle tijd en gelegenheid om kennis te maken, met elkaar van gedachten te wisselen en te netwerken. Filosoferen met kinderen leeft! In het onderwijsveld en daarbuiten. Nieuwe ontwikkelingen en oude vragen waarin zowel volwassenen als kinderen opgaan; een betere combinatie op een studiedag is bijna niet denkbaar.

Filosoferen aan de IJssel werd georganiseerd door Centrum Kinderfilosofie Nederland
De Berrie Heesenprijs werd uitgereikt aan Fabiënne van Kempen voor haar idee 'Praatprikkels'

Verrassing

Hoeveel mensen ik heb geïnspireerd om te gaan filosoferen met kinderen? Geen idee, maar het zijn er in de loop der jaren wel heel wat. Hoe het hen  is vergaan, of ze wel of niet filosoferen met kinderen, daar ben ik altijd wel nieuwsgierig naar. Van een aantal weet ik het, omdat we op een of andere manier zijn gaan samenwerken, of als onze paden elkaar kruisen. Vaker weet ik het niet. Maar zo af en toe word ik opeens verrast. Zo ook vandaag! In de mailbox een update met een dankwoord van Lies Fris, die jaren geleden in Rotterdam bij mij een workshop filosoferen met kunst volgde. Het enthousiasme spatte van het scherm:   'ik vind het  waanzinnig hiermee bezig te zijn en te zien hoe kinderen en leerkrachten zichzelf verrassen en zich verwonderen over hun gedachten en over hoeveel ze al weten!' En tot mijn plezier stuurde ze ook een beeldregistratie mee. Kijk en geniet....
Dankjewel, Lies!

http://youtu.be/0721_VBqQWA

Allemaal bijzonder

Kinderboekenweek in Zoetermeer. Vanochtend op de Annie M.G. Schmidtschool in drie groepen gedichten voorgelezen uit Wij zijn bijzonder, misschien zijn wij een wonder. In groep 3/4 het gedicht De juf, over de juf uit groep vier, de juf met hoge hakken, die in de populier hangt. 'Dat is niet bijzonder, dat is raar! Want juffen doen dat meestal niet!' Echt waar? Hoezo dan, vertel eens? Is het raar om bijzonder te zijn? Of fijn? De kinderen maakten ook tekeningen: van iemand die iets bijzonders wil, maar het niet doet én van iemand die iets bijzonders wil en het ook doet. 

In groep 7/8 las ik het gedicht Nico voor. 'Het lijkt wel of niemand een persoon is...' het filosofiegesprek raakte aan veel aspecten van bijzonder zijn. 'Kinderen die een schedel vinden uit de Romeinse tijd zijn bijzonder op het moment dat ze hem vinden, maar als het nieuwtje eraf is zijn zij niet meer bijzonder. Maar die schedel, die blijft bijzonder.' Dat bracht ons bij de gedachte dat wij wat we nu doen niet bijzonder vinden, maar dat mensen die daar over een eeuw of twee resten van vinden het héél bijzonder vinden.  

De kinderen in groep 5/6 luisterden met veel plezier naar het gedicht over De leeuw die krullen wou.  'Het is wel heel bijzonder dat mensen snappen wat die leeuw wil, want mensen kunnen helemaal niet weten wat dieren denken'. 

Een eerste kennismaking met het filosoferen daar in Zoetermeer aan de Nesciohove - en meteen raak. Het bedankmailtje dat ik 's middag kreeg van de contactpersoon op school, dat vond ik bijzonder: 'het was ontzettend gaaf! ik heb veel positieve feedback gekregen van de leerkrachten en de kids en daar gaat het natuurlijk om!

En zo is het maar net. 

  

In de wolken

Pabo INholland in Den Haag organiseerde gisteren een Kinderboekendag met workshops, een lezing en een voorleesbattle. De lezing door Koos Meinderts was boeiend, wat een bijzondere boeken schreef en schrijft hij. Iedere tekst is raak. De Vuurtoren bijvoorbeeld, Verdriet is drie sokken en niet te versmaden: de Ballade van de Dood. 
Meinderts hield een warm pleidooi om kinderen naast allerlei fijne hapklare boeken ook kennis te laten maken met boeken die meer diepgang hebben en daar sta ik helemaal achter. 
Tijdens de twee workshops die ik mocht geven gebruikte ik een van de boeken die hij schreef: De man in de wolken. Paste prima bij het jaarthema van de Kinderboekenweek, Hallo Wereld. Maar ja, zeg nu eerlijk, wat past daarin niet...? Enfin. 
Op YouTube staan prachtige animaties van het boek. Ik liet er een zien waarbij Harrie Jekkers de tekst zingt. De man in de wolken zit werkelijk boordevol thema's om over te filosoferen: schoonheid, vriendschap, kunst, geluk, het maken van keuzes, angst, eenzaamheid, het begin van de wereld, te veel om op te noemen. Tijdens de twee workshops reageerden de studenten op de vraag wat ze bijzonder vonden, en uit die reacties kozen er een om verder op door te gaan. Het ene gesprek ging over de vraag 'kun je geluk delen?' het andere over de vraag of je verplicht kan genieten. Mooi om te ervaren hoe ze er op in gingen. En nu maar hopen dat de vonk is overgeslagen! Kijk hier voor het YouTubefilmpje: De man in de wolken

Vliegend

Vandaag stond opnieuw Filosoferen met kunst op het menu. Ideaal: zomer, vijfentwintig graden, de beeldentuin van het Kröller Müller Museum lokte! Een keuze werd door de deelnemers aan de workshop - leerkrachten uit Ede -  snel gemaakt. Niet de prachtige werken van Jan Fabre, maar Vliegend, een beeld van Wessel Couzijn in het Rietveld Paviljoen. Een beeld waar een van hen langs was gelopen zonder het echt te zien. Dat was na het filosofiegesprek wel anders...

De eerste brainstorm: wat is het eigenlijk? Een dier, een mens, een vliegtuigpropeller, of misschien een 'helikoptertje', zo'n vliegend zaaddoosje van een esdoorn? Of is het beweging? Een kogel, een spies, een staak? Vragen en ideeën genoeg. Vooral de titel riep veel op. Waarom juist deze titel, Vliegend? Past die er bij? Zegt de titel iets over het beeld, of is hij eigenlijk overbodig?

Nee, dachten sommigen; want door de titel ga je beter kijken, je gaat zoeken. Maar tegelijk zet het je denken ook in een bepaalde richting. Heb je de titel eenmaal gelezen, dan kan je er bijna niets anders meer van maken.  Maar weghalen zo’n titel? ‘Nee, want de kunstenaar heeft met die titel iets toegevoegd. Dat heeft ook een bepaalde waarde.'                                                                               

En wat is de waarde van filosoferen met kunst?

' Als je alles accepteert, wat iemand ook zegt, dan ontstaat er ruimte voor de eigen gedachten over het kunstwerk'

'Ik krijg meteen zin om dit uit te proberen met de kinderen'

'Door te filosoferen komt het 'eigene' van kinderen naar voren'

'Je krijgt hierdoor een beetje een kijkje in hun hoofd'

'Een mooie manier om de kinderen in een veilige sfeer te brengen, waarin ze zich naar elkaar uiten'

Meer weten? Kijk dan op de website van het museum: www.kmm.nl

Er voor kiezen om iemand te missen

"Ik blijf inschrijven voor ik mis je zo, het is zo'n waardevol project. En ook dit jaar hebben ze weer van die prachtige gedichten geschreven, waarin ze toch het achterste van hun tong laten zien." 
Voor de derde keer al bezoekt deze leerkracht begraafplaats Crooswijk met een groep 8.  Negentien kinderen telt zijn groep. Een bescheiden aantal, we verwelkomden dit seizoen ook groepen met meer dan 30 leerlingen!
De regen stort met bakken uit de hemel. Na een wandeling van school naar de begraafplaats van zo'n 35 minuten zijn de kinderen dan ook al aardig nat. 
Moeiteloos passen we het programma aan. Kees Noordzij, teamleider van de begraafplaats kort de rondleiding iets in, een deel vertelt hij binnen in de kapel. Daar was ik nog niet eerder geweest, omdat het bijna altijd mooi weer is tijdens ik mis je zo! 
Na de prachtige vertelling door vrijwilligster Rubia - ditmaal ook binnen - nodig ik de kinderen uit om te filosoferen over het projectthema. 
Een meisje zegt: missen is vooral missen, en wat het nu precies is, is moeilijk onder woorden te brengen. Gezamenlijk tasten we het onderwerp 'missen' verder af. Wat is het nu eigenlijk, een gevoel, een gedachte, of iets anders? 
Een jongen geeft aan dat missen een deel van het leven is, want: 'je kan er niet voor kiezen om wel of niet te missen.' 
Is dat zo? Daarover wisselen ze in tweetallen van gedachten. Veel kinderen blijken het er wel mee eens te zijn. Dan vertelt leerkracht iets over zijn kleinzoon van drie. 'Missen begint al als je heel jong bent. Ik kwam een keer nogal laat binnen, en ik was heel verrast omdat dat kleine manneke zei: opa, ik miste jou.'
Dan komt een van de kinderen terug op de kwestie van het kiezen. 'Ergens kun je toch wel kiezen voor missen. Want als je besluit om met iemand vrienden te worden, dan kies je daarvoor. En je weet dan ook dat je die vriendschap of die vriend ooit misschien zult gaan missen. Maar toch kies je ervoor  vrienden te worden - en dan kies je er eigenlijk ook voor om  te gaan missen. 
Tsja. Bijna te mooi voor woorden, toch...? 
Ik mis je zo is een project van de SKVR 
De verhalen worden verteld door vrijwilligers van Pluspunt in Rotterdam

Straat, bus en spel

Afgelopen najaar kreeg het team van basisschool Icarus handreikingen om het filosoferen met kinderen op een thematische wijze in te zetten. Vorige week was ik weer op school en wat ik zag, overtrof mijn stoutste verwachtingen! In de kleutergroepen liggen filosofieboeken, waarin de ideeën van de kinderen een hoofdrol hebben. En ... net als de kinderen zelf groeien deze boeken gestaag!

In groep 4 filosofeerden de kinderen over fantasie. Ze verwerkten al hun gedachten, ideeën en vragen daarover in de fantasofie-straat. De straat is te zien op een prominente plek in school: de hal. Ouders, kinderen, leerkrachten en bezoekers passeren deze bijzondere straat ieder keer als ze door de school lopen. 

De kinderen in groep 6 filosofeerden over identiteit en maakten een 'kom tot jezelf bus.' 

Kinderen van groep 8 hebben in kleine groepjes onder begeleiding van Nathalie Strookman denkspellen ontworpen. Het thema van deze spellen is van 8 naar 1. Ieder groepje nam een ander aspect van de overstap van basisonderwijs naar de middelbare school onder de loep. Ze filosofeerden verdeelden taken en maakten spellen, die ze ook onderling hebben uitgeprobeerd. Volgend schooljaar mag groep 7 deze spellen gaan spelen. Chapeau, Icarus!

Zoals de zee spoelt je geliefde weg

Zoals de zee spoelt je geliefde weg

Zoals het duister alles wist

Je bent aan iets gehecht maar het is weg

boven in de hemel of

laag in de grond

Ik zal alleen nog willen zeggen: Ik mis je zo

(gedicht van Ilham)

Ik mis je zo: negen groepen 7 en 8 maakten gebruik van dit aanbod in het plusmenu van De VAK. Allemaal scholen en leerkrachten die eerder meededen. Ze weten al hoe waardevol het project is.

Ook dit jaar schreven alle kinderen op school een gedicht. De gedichten worden meegebracht bij het bezoek aan begraafplaats Jaffa; ze krijgen een plekje in een bundel. De bundels worden steeds indrukwekkender, en niet alleen qua omvang! Wat een bijzondere verzameling. Veel teksten gaan over het missen van opa, oma of een huisdier. Soms is er iets heel anders. Zoals dit gedicht - van een jongen over zijn zusje.

Ik mis mijn zusje als ze naar de crèche gaat

Ik mis het zoals ze praat

Op donderdag en vrijdag is ze een dag weg

Dan denk ik die dagen, wat een pech

Ze weet niet dat ik haar dan mis

Maar dat komt omdat ze nog klein is.

Sommige kinderen laten weten dat ze niemand missen, maar wel het land waar hun familie woonde, de omgeving of de warmte daar. Dat je meer kunt missen dan mensen, dieren, spullen en plaatsen kwam naar voren in de filosofische onderzoekjes. Je kunt ook situaties missen, of een gevoel: ‘Als mijn vader er niet is, mis ik een vadergevoel.’ Nooit is een filosofiegesprek hetzelfde! Vaak genoeg levert het ook nieuwe vragen op. Kan iemand die gestorven is zelf zijn familie missen?

Wat een ongelooflijk mooi project toch. Hopelijk start het volgend jaar opnieuw. Daar gaan we voor!

Ik mis je zo is een project van Kunst in de Wijken: www.kunstindewijken.nl

Er was eens, kunst

Met het mooiste weer van de wereld, een enthousiaste groep leraren, een locatie om van te watertanden en de samenwerking met initiatiefneemsters Terry de Visser en Ingrid van de Putte en kunstenares Vera van Heusden die op rolletjes verliep... De tweede workshop in een serie bijeenkomsten onder de noemer er was eens, Kunst was een soort cadeautje. Voor iedere deelnemer was er 'een broodje klei' en na een korte introductie ging men aan de slag met het vormgeven van souvenirs door het weghalen van klei. Met speciaal gereedschap: eetlepels, houten pollepels en allerlei keukenmesjes. Voor het aanbrengen van reliëf meer speciaal gereedschap - een schuimspaan, boomschors, een oud printplaatje en een hele bak met plastic dino's! Na drie kwartier werken nodigde ik iedereen uit voor een filosofisch gesprek over 'souvenir', het centrale thema van de cursus. Na afloop reflecteerden we op de inhoud en op de gesprekstechniek. En daarna een tweede ronde met de handen in de klei... Aan het eind van de middag keken we samen, gloeiend van de zon én van de resultaten terug: was er verschil tussen de eerste en de tweede werkronde? Hard werken, maar heerlijk. Mooi om te zien hoe je zo kunt onderzoeken welke invloed en waarde het filosoferen met en over kunst heeft.

Meer weten? www.erwaseenskunst.nl

Cadeautjes

Zeventien kinderen; het klasje van juf Eva. Een klas zoals veel andere klassen: met stille luisteraars, verwonderde denkers én met woelwaters voor wie een hele sessie filosoferen best lang duurt… Samen in de kring dachten ze na over de vraag 'wat is het mooiste cadeau dat je ooit gekregen hebt, en waarom is dat nu juist het mooiste?' De voorbeelden van al die ‘mooisten’ liepen uiteen: van knuffel tot fiets tot abonnement op de voetbalclub - ‘de Buffalo’s’, dat vind ik nu eens een echt mooi cadeautje, zo’n naam voor een voetbalclub, maar dat even terzijde... Een jongen bracht in dat ‘papa en mama het mooiste cadeau zijn, omdat zij van je houden’. Andere redenen die naar voren kwamen waren ‘omdat iets superduur is (een nintendo), omdat iets speciaal werd geregeld (een glijbaan in de tuin), omdat het veiligheid geeft (een knuffel), of omdat je je er kan uitleven' (het abonnement op de Buffalo’s). Vooral leek belangrijk te zijn dat je er een goed gevoel van kreeg, en er iets samen mee kon doen; van spel tot contact met verre familie.

En zoals dat soms gaat nam het onderzoek op zeker moment een wending waarin veel sociaal wenselijke aspecten naar boven kwamen. Naar aanleiding van de vraag of er iets zou kunnen zijn dat voor iedereen het mooiste cadeau is werden o.a. vriendschap, houden van, de aarde, en leven genoemd. Maar zijn dat dan cadeaus? Is een cadeau niet meestal een mooie verpakte doos met een strik erom? Iets dat je kunt vastpakken? Ofwel: wat verstaan we eigenlijk onder een cadeau? Het hele traject duurde zo’n 45 minuten, en aan het eind bleken er eigenlijk eerder meer dan minder vragen te zijn ontstaan. Om die te kunnen bewaren kregen ze allemaal een cadeautje: een mooi boekje om vragen en gedachten in te noteren.

Een filosofiegesprek zoals ik wel vaker begeleidde. Toch is het steeds weer nieuw, steeds anders. En deze keer was het ook speciaal omdat de 23 deelnemers aan mijn masterclass filosoferen in de buitenkring ademloos en muisstil meekeken. Een rijke ervaring daar, gisteren, in de Zebrastraat in Gent.

Twee keer in een week …

… te gast mogen zijn in de PONT in Tilburg, het zal je maar overkomen! Nog geen week geleden mocht ik daar een middag aan de gang met de leerkrachten van de Oosterhoutse basisschool de Touwbaan. En terwijl op de achtergrond gierende boorgeluiden van de tentoonstelling in aanbouw klonken, bedachten zij krachtige vragen bij enkele van de prachtige kunstwerken in De PONT. Ter plekke wisselden ze de vragen met elkaar uit en onderzochten waarom de ene meer aanspreekt dan de ander. Fijn, en eigenlijk best bijzonder dat een school zich zo inspant om hun cultuuronderwijs ‘in de vingers’ te krijgen!

Vanmiddag was ik er weer, deze keer met een groep studenten van de Reinwardt Academie. Ook zij verdiepten zich in het filosoferen met beelden en oefenden met het bedenken van goede startvragen voor een filosofisch gesprek. Niet bij de werken van Ai Weiwei, die er sinds deze week tentoongesteld worden. Vragen zijn daar genoeg bij te bedenken natuurlijk. Maar om praktische redenen (de drukte rond de werken van Ai Weiwei, want waren er al een hoop bezoekers!) kozen we enkele andere werken uit – en niet toevallig waren dat dezelfde als afgelopen woensdag.

Mooi om te zien dat er allerlei verschillende thema’s naar voren kwamen in beide groepen. Waarmee het nog maar weer eens helder wordt: filosoferen schept ruimte voor het eigen denken…!

De studiedag Filosoferen met Kunst is georganiseerd door Kunstbalie in Tilburg: www.kunstbalie.nl

Reinwardt Academie: www.ahk.nl/reinwardt

Masterclass filosoferen in Gent

De Pedagogische Begeleidingsdienst in Gent organiseert samen met het Vlaams Netwerk voor Eigentijds Filosofieonderwijs en het stedelijk onderwijs van de Stad Antwerpen de vijfde editie van de Masterclass Filosoferen. Opnieuw gaat het om een tweedaagse met een internationaal karakter en filosofen uit 5 landen.

Twee workshops geef ik daar, een voor- en een namiddagsessie... Prachtig taalgebruik toch. 's Ochtends en 's middags klinkt daarbij maar wat lomp. In de voormiddagsessie heb ik het genoegen met een groepje Vlaamse kinderen te mogen filosoferen. De volwassen deelnemers krijgen daarbij een kijkopdracht, die leidraad is voor de rest van de bijeenkomst - wanneer de kinderen alweer op de terugweg naar school zijn...

Ik kijk er al naar uit. Wie meer wil weten kan op de website kijken: www.pbdgent.be

Er begint een heleboel

Gisteren bracht de post de onlangs verschenen DVD Just a beginning, vandaag vielen de bewijsexemplaren van KIDDO in mijn brievenbus. De nieuwe rubriek Filosoferen waaraan Isabelle Desegher en ik met zo veel plezier werken, staat er sinds januari dit jaar in. Mijn wangen gloeien terwijl ik door het tijdschrift blader. Fijn om de tekeningen en uitspraken van mijn leerlingen te zien! Waarover het gaat? Heel toepasselijk is het eerste thema dat we aanreiken het begin.

Wil je er meer over weten? Neem dan een kijkje op de website!

http://www.kiddo.net/nieuwe-rubriek-in-kiddo-filosoferen/1024271

Negen-en-negentig

Stel je voor dat je van tevoren zou weten, dat je 99 jaar zou worden. Wat zou dat betekenen? Zou je dan alles wat rustiger aan doen - tijd zat! Of juist erg opschieten, want je weet niet of je gezond blijft, en alles wel kan doen wat je wilt doen? In de afgelopen weken zijn er weer nieuwe groepen gestart met filosoferen op het Mozaïek. De 'bovenbouwers' hebben zich nu twee keer drie kwartier op het thema 'wachten' gestort. Geweldige uitspraken kwamen er naar voren. 'Wachten stopt nooit! Je wacht oneindig, want er is steeds wel iets nieuws om op te wachten. Iets groots, of iets kleins, zoals melk koken.'

Als je dat naast die eerste vraag plaatst: als je van te voren zou weten, dat je 99 zou worden, zou je dan ook oneindig wachten? Of helemaal nooit?

Kunst zaaien, kansen oogsten

'Even een uurtje filosofie doen is er op de Rotterdamse Montessorischool niet bij, net zoals we niet even een uurtje Montessori doen. De filosofische verwondering moet een geïntegreerd onderdeel van het curriculum worden.'

Deze uitspraak van directeur Hans Dirksen is mij uit het hart gegrepen. En wat werken zijn mensen daar hard aan! Lees meer in het digitale handboek Denken, Voelen, Doen van Kenniscentrum Cultuureducatie Rotterdam: ‘Kunst zaaien, kansen oogsten’. Naast interviews en tips vind je daarin ook enkele lessuggesties. Op pagina 33 vind je ook een beeldregistratie van een filosofisch gesprek met kinderen uit groep 3 en 4. Zij filosoferen over de vraag waar gedachten vandaan komen - een les uit het programma Filosoferen doe je zo, leidraad voor het basisonderwijs.

Klik hier om naar de site van KENNISCENTRUM CULTUUREDUCATIE ROTTERDAM te gaan.

Nieuwe verhalen

Vanmiddag vond ik tijdens het opruimen een notitie van bijna een jaar geleden, met een prachtige uitspraak van kinderen uit groep 5:

'zo lang er mensen zijn die naar kunst kijken, blijven er nieuwe verhalen ontstaan'

Welk verhaal ontstaat er als jij naar dit kunstwerk kijkt?

Kunstwerk: Johanna Schweizer, Jesus_head, textielbiënnale 2011, Rijswijk.

Spreuken voor in het dagdagelijks leven

Slechts een staartje van de uitzending zag ik. Phil Bosmans, blijmoedig mens en de man achter vele spreuken van de Bond zonder naam is niet meer. Op hun website staat een toelichting op het hoe en waarom van de spreuken:

'Spreuken groeien in het dagdagelijkse leven. Ze zijn niet het werk van een team massapsychologen. Door aandachtig te luisteren naar waarom, hoe en wat mensen zeggen, ontvang je vaak bruikbare gedachten. Als je ondertussen een bepaalde uitspraak kauwt en herkauwt blijft er tussen het kaf soms wat koren over. Zo kan een typische BZN-spreuk geboren worden. Het resultaat is een spreuk die dicht bij het leven staat. Die niet de ambitie heeft de wereld te veranderen, maar eerder een volgehouden poging is mensen uit te nodigen tot reflectie.'

Zelf spreuken insturen kan ook:

'Goede spreuken zijn kort, pittig en helder en bestaan uit maximum 8 à 9 woorden. Deze spreuken bewaren wij in onze "digitale spreukentrommel" en komen te gepasten tijde aan bod.'

Mooi toch?

Bond zonder naam: http://www.bzn.be

The Labyrinth

Rockmuzikant, artiest en acteur David Bowie is vandaag 65 jaar geworden. In mijn mailbox kreeg ik - Bowiefan sinds 1970 – van mijnlief een linkje doorgestuurd met 65 foto’s.

Ook voor niet-speciaal Bowiefans is er iets Bowies dat zeker de moeite waard is om even bij stil te staan: de film The Labyrinth.

Een geweldige film, waarvan mijn kinderen en ik al jaren geen genoeg krijgen. Iedere keer is er wel weer iets nieuws te ontdekken. En thema’s genoeg om over te filosoferen.

Toch heb ik dat nog nooit gedaan.

Ooit zei collega Rob Bartels dat het filosoferen over boeken die je erg na aan het hart liggen de magie die je daarbij voelt omver kan werpen. Misschien is dat wel zo bij the Labyrinth, voor mij dan. Maar misschien niet voor niet-speciaal Labyrinthfans!

Voor een zacht prijsje is de DVD te bestellen bij Bol: http://www.bol.com/nl/p/dvd/labyrinth/1002004004678096/index.html

Trailer The Labyrinth: http://www.bol.com/nl/p/dvd/labyrinth/1002004004678096/index.html#product_images

Associaties genoeg

Het aardige van vakantie is, dat je eens ergens anders mee bezig kunt zijn dan met je alledaagse dingen. Of dat voor mij nu ook zo is? De daagse dingen nemen nu juist een grotere plek in dan anders. Tenminste als daagse dingen koken, lezen en een beetje in huis klooien zijn. Zo is er nu eindelijk een degelijke tochtstrip aan de voordeur geschroefd, en hoeft er niet steeds een tochtslang tegenaan!

Maar ook merk ik, hoe het is om aan de andere kant van de verbazing terecht te komen. Want hoe vaak heb ik mijn cursisten al verrast met opdrachten bij een sculptuur? Talloze keren. En dan verwacht ik dat ze er – vanuit plezier of weerstand – lekker mee aan de slag gaan. Wat valt er allemaal te filosoferen bij een beeld? Ga maar op zoek! Nu overkwam mij zelf ineens zoiets.

Op weg naar de computerleverancier passeerden mijnlief en ik het Tolhekplein in Pijnacker. Of het door de lichtval kwam, weet ik niet, maar mijn aandacht ging anders dan de andere keren dat wij daar langs kwamen naar het metershoge mens-beeld langs de snelweg. Wat doet die figuur eigenlijk, dacht ik opeens. Is het een elfstedentochtrijder? Een slootjeskijker? Een oude boer? Waarom heeft die snuiter eigenlijk geen armen? Waarom denk ik dat hij een pet op heeft, maar blijkt zijn hoofd vreemd rond, en blijkt de rand van de pet zijn puntige neus? Waarom staat hij daar zo blootsvoets in die grassige graskant? Komt daardoor direct deze tekst bij mij naar boven?

Boutade

O land van mest en mist, van vuilen, kouden regen,

Doorsijperd stukske grond, vol killen dauw en damp,

Vol vuns, onpeilbaar slijk en ondoorwaadbre wegen,

Vol jicht en parapluies, vol kiespijn en vol kramp!

O saaie brij-moeras, o erf van overschoenen,

Van kikkers, baggerlui, schoenlappers, moddergoôn,

Van eenden groot en klein, in allerlei fatsoenen,

Ontvang het najaarswee van uw verkouden zoon!

Uw kliemerig klimaat maakt mij het bloed in de aderen

Tot modder; ’k heb geen lied, geen honger, vreugd noch vreê.

Trek overschoenen aan, gewijde grond der Vaderen,

Gij - niet op mijn verzoek - ontwoekerd aan de zee.

P.A. De Genestet (nov. 1851)

En wat zal het worden? Schrijven of filosoferen?

Beeld: De Noorderling. foto: www.henkvisch.nl

Spelen

Vlak voor de kerstvakantie vroeg ik aan de kinderen uit de middenbouwgroep op basisschool Het Mozaïek om aan te geven wat ze dachten over spelen. Allemaal riepen ze dat spelen leuk is, spelen is fijn! Toen ik hen vroeg om een tekening te maken van datgene wat ze het liefst speelden, of waar het liefst mee speelden gingen ze dan ook gretig aan de slag. Alleen, samen, met hond,computer, speelgoed (of zonder) binnen, buiten: het liefst speelden ze overal en altijd. Toen we wat dieper ingingen op het waarom bleek al snel dat spelen veelomvattend is. Een spel, vonden zij, is echt leuk als het spannend is, als je goed moet opletten. Winnen is fijn, maar meedoen is nog weer leuker dan winnen, dachten sommigen. Spelen is vooral fijn omdat je er veel bij kunt bewegen, rennen, springen, of vreemde bewegingen maken - zoals bij twister, maar ook als je er bij moet nadenken. Het is tof om zelf een spel te verzinnen, en helemaal als anderen het dan leuk vinden om te spelen.

Zouden er altijd nog nieuwe bedacht kunnen worden? Deze groep is begonnen met het bedenken van nieuwe spellen. Verrassend om te zien wat er uitkwam: een puntenslijpspel bijvoorbeeld!